Besteei esker musika entzun dezakegu
DEFINIZIOA:
Herri eta kultur guztietan instrumentuekin, makilekin, golpeekin,... sortu zuten soinua da. Musika sortzen duen pertsonari musikagile deitzen zaio; musika jotzen edo abesten duenari, musikari; eta musika aztertzen duenari, musikologo.
MUSIKA SORTZEKO BEHAR DITUEN GAUZAK:
Musika oinarrizko bi elementu osatzen dute: Soinua eta isiltasuna. Isiltasuna ez da erabiltzen askotan. Musika airetik transmititzen da. Musika transmititzerakoan izaten dituen gauzak dira:
Altura: Alturarekin diferentziatu daiteke soinu larriak eta soinu oso finak. Gero eta altuagoa izan musika gero eta finago izango da. Iraupena: Dagokio soinua sortzen dituen bibrazioen denborari. Soinuaren iraupena erlazionatuta dago erritmoarekin.
Intentsitatea: Indarra sortzen duen soinua da.
Tinbrea: Nolakotasun bat da, bereizten duena instrumentu edo ahotsak, nahiz eta egon produzitzen soinuak altura, iraupen eta intentsitate berarekin.
HEZIKETA:
Ikastoletan, musika baitaere irakasten dute. Adibidez, instrumentuak nola jotzen diren.
HISTORIA:
Herri musikaren jatorria historiaurrean dugo. Segur aski, hasiera batean erlijioari oso estu loturik izango zen, eta eginkizun estetikoa baino areago magiko-sinbolikoa izango zuen. Gehienbat ahozko tradizioz transmititzen da, eta bere garapenak eta eboluzioak bide desberdinak jarraitu dituzte zibilizazio bakoitzean, baina, betiere, teknikoki nahiz instrumentalki sinplea izaten da, eta gai jakin baten inguruan bariazioak inprobisatzeko aukera ematen du. Musika horren barruan sartzen dira, hasi tribu primitiboen abestietatik eta gaur egungo jazzeraino, herrialde desberdinetako folklorea eratzen duten manifestazio musikal guztietatik igarota.
Mendebaldean, musikaren garapena Grezian eta Erroman hasi zen, eta handik Europa osora zabaldu zen, bi bide erabiliz: musika profanoa eta erlijiosoa. Azken hori, kristautasunaren hedapenari zuzenean lotua.
Gregoriar kantua VI. mendean sortu zen. Jarraian etorri zen, VII. mendean, polifonia (grekotik dator hitza, eta «ahots asko» esan nahi du). Pentagrama edo paper pautatuan musika idazteko modua XI. mendean asmatu zen. XII. mendeaz gero, musika instrumentala polifonikoaren euskarritzat garrantzia hartzen hasi zen, eta gailurrera iritsi zen Palestrinaren eta Orlando di Lassoren (XVI. mendea) konposizioekin,Berpizkunde bete-betean.
Barrokoan (1600-1750), teknika berriak asmatu ziren, hala nola monodia lagundua, errezitatiboa eta baxu jarraitua. Aro hartan jaio zen opera ere. Bach eta Haendel bezalako maisuek musika polifonikoak lortua zuen perfekzioa erakutsi zuten.
Barrokoaren handitasun-aroaren ondoren, estilo galaitsuagoko musika edo rococoa etorri zen, ponpoxoago eta finagoa. Gero etorri zen haren ordezkoak, Vienako eskolak (1770-1830), sinfonia eta kamara musikaren hainbat forma bideratu zituen. Garai hartako musika sorkuntzako ahalmen handiaren erakusgarri bikain ditugu Haydn, Mozart eta Beethoven.
Erromantizismoko musikan (1830-1900) subjektibismoa, poesia eta irudimena ditugu. Schubertekin hasi zen aldi hark Wagner eta Lisztizango zituen gorenean, eta korronte nazionalista erromantikoak iristean amaitu zen.
XX. mendean, musikaren joera ohiko arau formalak eta konposizioarenak haustea izan da, atonalitatea eta dodekafonismoa bezalako joeren bidez. Estatu Batuetan jazza sortzearekin eta aurrerapen teknologikoekin, musika konkretua eta elektronikoa etorri ziren. 1950eko hamarkadan berrikuntza handiak izan ziren, eta disko jogailuaren eta irratiaren zabalkundeak maisu zahar eta konpositore berrien obrak hedatu zituzten mundu osoan.
MUSIKA-TRESNAK:
Lau motatako musika-tresnak daude:
Perkusio-tresnak:Instrumentu bat kolpatuz, soinua sortzen duten musika-tresnak dira.
Ezagunetako batzuk hauek dira: txindatak, triangelua, klabeak eta kaxa txinatarra. Txindatak eta triangelua metalezkoak dira eta klabeak eta kaxa txinatarra zurezkoak.
Hari-tresnak: Instrumentuaren haria bibratzen duenean sortzen dituzten musika tresnak dira.
Ezagunetako batzuk hauek dira: Pianoa, biolina, harpa eta gitarra. Pianoa, hari kolpatuzko tekladun instrumentua da. Biolina, igurtzitako ari-instrumentua da. Musika-klasikoaren arloan oso erabila da. Harpa eta gitarra, sakatutako hari-instrumentuak dira.
Ezagunetako batzuk hauek dira: Pianoa, biolina, harpa eta gitarra. Pianoa, hari kolpatuzko tekladun instrumentua da. Biolina, igurtzitako ari-instrumentua da. Musika-klasikoaren arloan oso erabila da. Harpa eta gitarra, sakatutako hari-instrumentuak dira.
Haize-tresnak: Haizeak instrumentua zeharkatzean soinua sortzen dituzten instrumentuak dira.
Ezagunetako batzuk, Tronpeta eta txirula. Tronpeta metalezkoa da eta txirula zurezkoa.
Ezagunetako batzuk, Tronpeta eta txirula. Tronpeta metalezkoa da eta txirula zurezkoa.
Elektrofono-tresnak: Elektronika erabiliz soinu sortzen dituen instrumentuak dira. Ezagunetako bat izan daiteke gitarra elektrikoa, baina baita ere daude beste batzuk, adibidez, hammond organoa.
ZERTARAKO BALIO DUEN:
Musika balio du entretenitzeko eta dibertzeko, ez egoteko aspertua. Baina pentsatzen ba duzu, guk entzuten dugunean dibertitzeko edo entretenitzeko, norbait egin du eta egiten dutenak egiten dituzte, diskoak, kontziertuak, jirak eta hori guztia egiteagatik ematen zaie dirua.
Pertsona asko musika jotzen dute kalean, dutenarekin, dirua lortzeko, baina hauek ez dira famatuak. Badaude abeslari famatuak, jendea joaten dela ikustera beraien kontziertuak eta hauek baitaere egiten dituzte kontziertu hoiek jendea ondo pasatzeko eta beraiek dirua lortzeko, baina hauek badaukate besteak baino diru askoz. Bideo hauetan ikus dezakezue nola jotzen duten pertsona famatuak eta ez direnak famatuak:
Musika balio du entretenitzeko eta dibertzeko, ez egoteko aspertua. Baina pentsatzen ba duzu, guk entzuten dugunean dibertitzeko edo entretenitzeko, norbait egin du eta egiten dutenak egiten dituzte, diskoak, kontziertuak, jirak eta hori guztia egiteagatik ematen zaie dirua.
Pertsona asko musika jotzen dute kalean, dutenarekin, dirua lortzeko, baina hauek ez dira famatuak. Badaude abeslari famatuak, jendea joaten dela ikustera beraien kontziertuak eta hauek baitaere egiten dituzte kontziertu hoiek jendea ondo pasatzeko eta beraiek dirua lortzeko, baina hauek badaukate besteak baino diru askoz. Bideo hauetan ikus dezakezue nola jotzen duten pertsona famatuak eta ez direnak famatuak:
Sabina
Hoiek dira pertsona famatuak eta orain ikusiko duzute ez direnak famatuak:
Lehengo bideoko pertsona, ez dena famatua, ari da jotzen dirua lortzeko, zeren ikus daiteke, daukala gitarraren funda irekia jendea dirua botatzeko. Eta bigarren bideoan, hau da azkeneko bideoan, ari dira jotzen nire ustez, beraien zaletazuna delako.
NON ENTZUN DEZAKEGU MUSIKA?
Orain musika entzuteko gauz asko ditugu, adibidez, entzun dezakegu telebistan, erradioan, ordenagailuetan, mp4, ... . Eta lehen ez zeukaten hainbeste gauz musika entzuteko,adibidez, zeukaten ukitzediskoak, gramofonoa,erradioa eta erradiokaseta. Aurrerapen asko izan ditugu.
NON ENTZUN DEZAKEGU MUSIKA?
Orain musika entzuteko gauz asko ditugu, adibidez, entzun dezakegu telebistan, erradioan, ordenagailuetan, mp4, ... . Eta lehen ez zeukaten hainbeste gauz musika entzuteko,adibidez, zeukaten ukitzediskoak, gramofonoa,erradioa eta erradiokaseta. Aurrerapen asko izan ditugu.